چه چیز مرده را نفع میرساند:
۱- دادن صدقه از طرف او۲- علم نافع که در عقب خود گذاشته است
۳- اولاد صالح که برای او دعا میکند
ابوهریره رضی اللّه عنه میگوید:
"که نبی صل اللّه وعلیه وسلم فرمود وقتی که انسان بمیرد پس سلسله اعمال او بسته میگردد بغیر از سه چیر: یکی صدقه جاریه است دوم چنین علمی است که مردم از آن فائده بگیرند سوم اولاد نیک و صالح است که برای او دعا کند"
(جامع ترمذی حدیث نمبر ۱۳۷۶)
صدقه کردن از طرف مرده:
از نوشته های اسلامیک این اشاره شده است که مرده از صدقه های که از طرف شخص زنده بنام مرده داده میشود نفع میبرد و از دعاهای که برای او میکند ، پس اگر صدقه کننده در دادن صدقه خود بنام مرده مخلص باشد و برای او دعا میکند مرده از آن نفع میبرد و به کسی که برای مرده دعا میکند و بنام او صدقه میدهد به رحمت و بخشش اللّه تعالٰی نیز اجر وثواب داده میشود ، این برای او کافی است که اللّه تعالٰی از اخلاص و اعمال نیک او باخبر است و اللّه تعالٰی هردو جانب را اجر و ثواب میدهد ، و این که مرده کسی را که بنام او نیکی میکند می شناسد در شریعت کدام دلیلی برآن نیست ، این بک مسئله غیب است که بجز از وحی از جانب اللّه تعالٰی به نبی صل اللّه وعلیه وسلم به طریقه دیگری فهمیده نمی شود -
دادن صدقه از جانب مرده مرده را نفع میدهد و ثواب آن به مرده میرسد مطابق به اجماع مسلمانان ، همچنان صدقه کننده نیز از این اجر وثواب برابر میبرد ، که در حدیث صحیح (۱۰۰۴) امام مسلم از عایشه رضی اللّه عنها روایت مکیند:
یک شخص خدمت نبی صل اللّه وعلیه وسلم حاضر شد و گفت:
ائ رسول اللّه تعالٰی صل اللّه وعلیه وسلم مادر من ناگهانی وفات یافته است و او هیچ وصیتی نکرده است ، گمان من در باره او است که اگر سخن گفته میتوانست او ضرور صدقه میکرد اگر حالا من از جانب او صدقه کنم برای او اجر آن میرسد؟ شما صل اللّه وعلیه وسلم فرمودید: "بلی"
النووي رحمة اللّٰه علیه گفت: که این حدیث نشان میدهد که این جائز است و ترغیب داده میشود که از جانب مرده صدقه داده شود که ثواب آن به مرده میرسد و او را نفع میدهد و نیز صدقه کننده را نفع میدهد ، براین اجماع همه مسلمانان است -
مصرف صدقه در همه امور خیریه و به محتاجان داده شده می تواند -
صدقه جاریه:
صدقه جاریه صدقه است که شخصی در زندگی خود این کار خیر را کرده باشد و بعد از مرگ او به او نفع آن میرسد صدقه جاریه یک نوع از وقف است ،مانند برای جهاد در راه اللّه تعالٰی ، تعمیر کردن مساجد ، کاشتن درختان ، حفرکردن چاها ، چاپ کردن و تقسیم کردن مصحف های قرآن کریم ، ساختن پل ها و تولید کردن و تقسیم کردن ذرایع معلوماتی نفع دهنده به مردم -
از ابوهریره رضی اللّه عنه روایت است , نبی صل اللّه وعلیه وسلم فرمود:
"مومن را که بعد از وفات او عمل نیک میرسد ، در آنها این نیز است: تعلیم علم را داد و اورا پخش کرد ، اولاد نیک که در عقب خود بگذارد ، نسخه قرآن کریم که به کسی در وراثت برسد ، مسجد که اورا تعمیر کرد ، مسافر خانه که اورا قائم ساخت ، نهر که آنرا جاری ساخت یا صدقه که در زندگی خود در حالت صحت خود کشید ، ثواب این همه بعد از مرگ او به او میرسد"
(ابن ماجه ۲۴۲)
از ابن عمر رضی اللّه عنه روایت است که به عمر بن خطاب رضی اللّه عنه در خیبر یک قطعه زمین رسید پس برای مشوره کردن به خدمت نبی صل اللّه وعلیه وسلم حاضر شد - عرض کرد: رسول اللّٰه صل اللّه وعلیه وسلم در خیبر به من یک قطعه زمین رسیده است - در نزد من من از این مال نفیس تر هیچ گاه نیافته ام - شما متعلق به این به من چه حکم میدهید؟ شما صل اللّه وعلیه وسلم فرمودید:
"اگر میخواهید پس اصل زمین را در ملکیت خود نگهدارید و پیداوار اورا صدقه کنید" پس رضی اللّه عنه با این شرط ، این زمین را صدقه کرد که نه این فروخته شود ونه این هدیه شود ، و نه در این وراثت جاری میشود - این را شما به محتاجان ، خویشاوندان ، در آزاد کردن غلام ، برای تبلیغ و اشاعت دین اللّه تعالٰی و برای مهمانان وقف کردید - همچنین کسی که انتظام و نگهداری آنرا کند به طریقه معروف خود بخورد و دیگران را بخوراند بر او هیچ الزامی نخواهد بود - لیکن خوردن خود او و خوردن دیگران را برای جمع کردن مال نباشد - راوی حدیث (ابن عون) می گوید - وقتی که من ذکر این حدیث را به ابن سیرین کردم پس ایشان فرمودند که متولی از این اراده جمع کردن مال را نداشته باشد -