چه چیز مرده را نفع میرساند:
حج کردن برای مرده:
از ابن عباس رضی اللّه عنه روایت است ایشان گفتند: یک شخص به خدمت نبی صل اللّه وعلیه وسلم حاضر شد و گفت :
خواهر من نظر حج کردن را کرده بود لیکن او مرده است نبی صل اللّه وعلیه وسلم فرمود: "اگر به ذمه آن کدام قرض می بود آیا آن را ادا میکرد؟" او گفت: بلی - شما نبی صل اللّه وعلیه وسلم فرمودید:
"پس قرض اللّه تعالٰی را نیز ادا کن زیراکه او زیاده حقدار این سخن است که قرض آن ادا کرده شود"
(بخاری ۶۶۹۹)
قربانی کردن برای مرده:
۱- وقتی که قربانی برای مرده میکند و همچنین برای زنده ها میکند مانند که یک شخص قربانی را برای خود و برای فامیل خود میکند و نیت آنهای را که زنده است و نیز آنهای را وفات شده اند میکند این جائز است و دلیل برآن این است که نبی صل اللّه وعلیه وسلم قربانی را از طرف خود و فامیل خود میکرد که بعضی از اعضای فامیل آن درگذشته بودند -
نبی صل اللّه وعلیه وسلم از طرف خود و از طرف فامیل خود یک گوسفند را قربانی میکرد -
۲- وقتی که یک شخص وصیت برای قربانی کردن میکند بجا کردن وصیت او ضروری است بجز از اینکه قدرت مالی اورا ندارد دلیل براین این آیت قرآن است:
پس هر که بدل کند وصیت را بعد از آنکه شنید آنرا پس هرآئینه گناه (بدل کردن) آن بر کسانیست که بدل می کنند وصیت را هر آئینه اللّه تعالی بر هر چه شنوا و بر هر چه داناست - (سوره البقره آیت ۱۸۱)
۳- کردن قربانی مستقل برای مرده از نبی صل اللّه وعلیه وسلم ثابت نیست ، نبی صل اللّه وعلیه وسلم نه برای اعضای فامیل ایشان که در گذشته اند و نه برای کاکای در گذشته خود که حمزه رضی اللّه عنه بود قربانی نکرده است -
علم نافع را که از خود گذاشته است:
در علم نافع همه علوم دینی و علم دنیوی که برای دیگران نفع میرساند داخل است ولی علوم دینی درجه اولیت را دارد -
اولاد صالح که از خود گذاشته است:
و رسول اللّٰه صل اللّه وعلیه وسلم فرمود: در جنت درجه آدم بلند کرده میشود او میگوید: از سبب چه شد؟ به او گفته میشود از سبب دعای مغفرت کردن فرزندت برای تو .
(سنن ابن ماجه 3660-1)
دعا خواستن برای میت
در مورد دعا و خواستن مغفرت خود اللّه تعالٰی می فرماید:
"و آنان که می آیند بعد از ایشان میگویند ای پروردگار ما بیامرز مارا و برداران مارا آنکه پیش از ما حاصل کرده اند ایمان را و میانداز در دل ما هیچ اندوه برای آنان که ایمان آوردند ای پروردگار ما هرآئينه توئی شفقت کنندهٔ رحم کننده -(سوره الحشر آیت ۱۰)
از سیدنا عثمان بن عفان رضی اللّه عنه روایت است که نبی صل اللّه وعلیه وسلم وقتی که میت را دفن کرده فارغ میشد پس بر قبر درنگ میکرد و می گفت:
"برای برادر خود استغفار کنید و دعا ثابت قدمی کنید بیشک حالا از او سوال می شود" - امام ابوداؤد (نام پدر یک راوی سند عبدالله را) بحیر بن ریسان بیان کرد.
(ابوداؤد ۳۲۲۱)
این مستحب است که بر قبر مرده رفته برای او دعا شود .
خلاصه:
ثابت از نصوص شرعی این است که ثواب حج از طرف مرده ، ثواب صدقه دادن برای مرده ، ثواب صدقه جاریه و ثواب دعاها از طرف زنده برای مرده میرسد و مرده را نفع میدهد -