آداب واذکار معمولات روزانه:
آداب رفتن به سفر:
سفر به نیت صحیح و نیکو باشد ، مسافرت برای چیزی باشد که موجب خوشنودی اللّه تعالٰی باشد ، پیامبر صلی الله علیه و سلم فرموده است:
هرکس از خانه خارج می شود بر در خانه اش دو پرچم خواهد بود. یکی به دست یک ملائکه و دیگری در دست شیطان. چنانچه فرد برای آنچه اللّه تعالٰی دوست می دارد بیرون شود، فرشته با پرچمش او را دنبال می کند و او تحت لوای آن فرشته خواهد بود تا وقتیکه از سفر بازمی گردد. اما چنانچه بخاطر چیزی که مایه ی خشم و ناخشنودی اللّه تعالٰی است خارج گردد، آن شیطان با پرچمش او را دنبال نموده و تا زمانی که برمی گردد زیر پرچم شیطان خواهد بود.
با دوستان خود مشوره کند و قبل از خروج به قصد مسافرت استخاره کند ، آمانت ها را بپردازد و به خانواده خود وصیت کند، نبی ﷺ می فرماید:
برای مسلمان مناسب نیست، درحالیکه صاحب چیزیست که در آن وصیت صورت می گیرد و او دو شب می گذراند، جز اینکه وصیت او در نزدش نوشته باشد.
قبل از سفر فرد مسلمان سعی می کند تا دو رکعت نماز را بجا آورد. از نبی صلی الله علیه و سلم روایت شده که فرموده اند:
ما خلف عبد علی أهله أفضل من رکعتین یرکعهما عندهم حین یرید سفرًا
یعنی: «بنده چیزی را برای خانواده اش بهتر از دو رکعت نماز که هنگام سفر نزد آنان می خواند، بجا نمی گزارد» .
هنگام خروج از منزل بگوید:
بسم الله، توکلتُ علی الله. لا حول ولا قوة إلا بالله. رب أعوذ بک أن أضل أو أُضََلَّ، أو أزل أو أُزَل أو أظلم أو أُظلم، أو أجهل أو یجهل علی
یعنی: « بنام اللّه تعالٰی. توکل نمودم بر اللّه تعالٰی، بار اللّه تعالٰی! پناه می جویم به تو از اینکه گمراه کنم یا گمراه شوم، لغزش کنم یا دیگری را بلغزانم، ظلم کنم یا بر من ظلم شود، کار جاهلانه ای انجام دهم و یا بر من انجام داده شود.»
در هنگام سوار شدن به سواری (بِسْمِ اللَّهِ ) بگوئید وبه پای راست سوار شود و بعد از سوار شدن این دعا را بخواند:
سُبْحانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنا هذا وَما کنّا لَهُ مُقْرِنِینَ * وَ إِنّا إِلی رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ.
(منزّه است ذاتی که این مرکب را برای ما مسخَّر ساخت، و گرنه ما توان آن را نداشتیم، وما به سوی پروردگارمان باز می گردیم).
وباز این دعا را بخواند:
اللهم إنا نسألک فی سفرنا هذا البِرَّ والتقوی ومن العمل ما ترضی. اللهم هوِّن علینا سفرنا هذا، واطوِ عنَّا بُعْدَه. اللهم أنت الصاحب فی السفر، والخلیفة فی الأهل. اللهم إنی أعوذ بک من وَعْثَاء السفر، وکآبة المنظر، وسوء المنقلب فی المال والأهل
یعنی: «بار اللّه تعالٰی ما در این سفر مان از تو نیکو کاری و تقوی و عملی را که می پسندی طلب می کنیم. بار اللّه تعالٰی این سفر مان را بر ما آسان کن و دوریش را بر ما کوتاه ساز، بار اللّه تعالٰی تو در سفر همراه و در خانواده سرپرستی. پروردگارا! ما از سختی سفر و منظره ای غم انگیز و بدی نظر بد در مال و خانواده و فرزند بتو پناه می جوییم.»
وقتیکه به خانه برگشت، این دعا را بخواند):
آيِبُونَ تَائِبُونَ عَابِدُونَ لِرَبِّنَا حَامِدُونَ
در حالی باز می‌گردیم که توبه کننده‌گانیم و عبادت کننده‌گانیم و تنها پروردگارمان را سپاس و ستایش می‌کنیم) .
مستحب است که با جمعی از مردم سفر کند ، زیرا از حدیث عمر رضی اللّه عنه که گفت که نبی ﷺ فرمود: اگر مردم می دانستند آنچه را من میدانم درباره تنها بودن، هیچ کسی هیچگاه در شب تنها سفر نمی کرد -
داناترین فرد گروپ خویش را به حیث امیر (رهبر) انتخاب کنید ، وقتی داخل قریه یا شهر میشود این دعا را بخواند:
اللَّهُمَّ أسْأَلُكَ خَيْرَ هَذِهِ القَرْيَةِ وخَيْرَ أهْلِهَا، وخَيْرَ مَا فِيهَا، وأعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا، وشَرِّ أهْلِهَا، وشَرِّ مَا فِيْهَا
(بار اللّه تعالٰی از تو خیر و سلامت این روستا و خیر و نیکی اهل آنرا و خیر آنچه که در آن است می‌طلبم و به تو از شر بدی آن و شر و شرارت های اهل آن و شر و نکبت آنچه که در آن است پناه می‌برم) -
وقتی در جای اقامت میکند این دعا را بخواند:
أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّةِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ
(من به كلمات و سخنان كامل اللّه تعالٰی، از گزند مخلوقاتش پناه می برم) .
در هنگام بازگشت تحفه برای خانوداه خود بگیرد و پیش از داخل شدن به خانه به مسجد برود و دو رکعت نماز بخواند ضمناً اهل خانه خودرا ا ز آمدن خود اطلاع دهد.
دعای مقیم برای مسافر:
أَسْتَوْدِعُ اللَّهَ دِينَكَ وَأَمَانَتَكَ وَخَوَاتِيمَ عَمَلِكَ
(دینت وامانت و سرانجام اعمال و کارت را به اللّه تعالٰی می‌سپارم) .
دعای مسافر برای مقیم:
أَسْتَوْدِعُكَ اللَّهَ الَّذِى لاَ تَضِيعُ وَدَائِعُهُ
(تو را به اللّه تعالٰی ای می‌سپارم که امانت‌هایش را ضایع نکرده و نابود نمی‌سازد) .
دعای داخل شدن به بازار:
لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَيُمِيتُ وَهُوَ حَيٌّ لايموتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
(هیچ معبودی (و حاکمی) بجز اللّه تعالٰی نیست در حالیکه تک و تنها می‌باشد و هیچ شریکی نداشته و پادشاهی و حاکمیت خاص اوست و همچنین هر ستایش و ثنا نیز ویژه اوست. اوست که زنده می‌گرداند و می‌میراند و زنده‌ای است که نمی‌میرد و فنا ندارد و تمامی خیرها و نیکی‌ها در دست و قدرت اوست و او بر هر چیزی توانایی مطلق و کامل دارد) .
عبدااللّه ابن عمر رضی اللّه عنه روایت میکند که یک شخص (حبان بن منقذر رضی اللّه عنه) به نبی ﷺ عرض کرد که او اکثر در خرید و فروخت فریب (بازی) میخورد ، براین نبی ﷺ به او فرمود که وقتی که تو خرید و فروخت کدام چیز را میکنی اینچنین بگو:
لَا خِلَابَةَ
برادر کار فریب و بازی نیست -
آداب داخل شدن به مسجد:
به پای راست داخل مسجد شود و این دعا را بخواند:
اللَّهُمَّ افْتَحْ لِي أَبْوَابَ رَحْمَتِكَ
(بار اللّه تعالٰی، درهای رحمتت را بر من بگشای) .
رسول الله صلی الله علیه و سلم می فرماید:هرگاه وارد مسجد شدید باید دو رکعت نماز بگذارید پیش از آنکه بنشینید.
پیامبر صلی الله علیه و سلم می فرماید:هرگاه دیدید کسی را که در مسجد خرید و فروش می کند، به او بگوئید، اللّه تعالٰی بر تجارتت فایده ای مرتب نسازد و هرگاه کسی را دیدید که گم شده ای را در مسجد جستجو می کند، به وی بگوئید اللّه تعالٰی آن را به تو باز نگرداند.
پیامبر صلی الله علیه و سلم می فرماید: چون صدای اقامه را شنیدید بسمت نماز راه افتاده و بسوی آن با آرامش و وقار بروید، و با شتاب بسوی آن میآیید. پس آنچه را که دریافتید، بگزارید و آنچه که از نزد شما فوت شده تمامش کنید.
نبی ﷺفرمودند:بدانید که همه شما با اللّه تعالٰی مناجات می کنید، پس بعضی از شما بعضی دیگر را نیازاراند و عده ای از شما در «قرائت» یا «نماز» صدایش را بیش از حد بر دیگران بلند نکند. و در روایت دیگری هست که: «بعضی از شما با صدای بلند برای دیگران مشکل ایجاد نکند .
به پای چپ از مسجد بیرون شود و این دعا رابخواند:
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ
(بار اللّه تعالٰی من (با تمام وجود و تأکید) از شما، فضل و رحمت‌ها و عنایت‌های بی‌کرانتان را می‌طلبم) -
آداب شنیدن آذان:
وقتی صدای مؤذن را میشنود همان کلمات را تکرار کند ولی هنگامیکه مؤذّن:
«حَيَّ عَلَى الصَّلاةِ» و «حَيَّ عَلَى الفَلَاح» را میگوید به عوض آن:
«لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ»
بگوید (هیچ قدرت و نیرو و توانی بجز به اراده و قدرت اللّه تعالٰی نیست).
رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: هركس بعد از شنيدن اذان، اين دعا را بخواند:
اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ، وَالصَّلاةِ الْقَائِمَةِ، آتِ مُحَمَّدًا الْوَسِيلَةَ وَالْفَضِيلَةَ، وَابْعَثهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِي وَعَدْتَهُ
شفاعت من در روز قیامت برای او حلال خواهد شد . ترجمه ی دعا: پروردگارا، ای صاحب اين دعوت كامل (اذان) و نمازی كه هم اكنون برگزار می شود، به محمد صلى الله عليه وسلم وسيله (درجه ای است در بهشت) و فضيلت عنايت فرما و او را طبق وعده ات به مقام محمود (شفاعت) برسان.
ﺍﺯ ﺍﻧﺲ ﺭﺿﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢﻓﺮﻣﻮﺩ :
ﺍﻟﺪﻋﺎﺀ ﻻﻳﺮﺩ ﺑﻴﻦ ﺍﻷﺫﺍﻥ ﻭ ﺍﻹﻗﺎﻣﺔ
( ﺩﻋﺎ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺃﺫﺍﻥ ﻭ ﺍﻗﺎﻣﻪ ﺭﺩ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ) .
دعابعد از وضو:
أَشْهَدُ أَنْ لا إِلٰهَ اِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ
(شهادت می‌دهم به اینکه هیچ معبودی (و حاکمی و شارعی) بجز الله وجود ندارد در حالیکه او تک و تنها بوده و هیچ شریکی ندارد و شهادت می‌دهم به اینکه محمد بنده و فرستاده اوست) .
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنَ التَّوَّابِینَ وَاجْعَلْنِی مِنَ الْـمُتَطَهِّرِینَ
(بار اللّه تعالٰی مرا از توبه کنندگان و پشیمان کنندگان از گناهان و از پاکان قرار بده) .